Dị ứng thực phẩm – Sức khỏe của bạn

Dị ứng thực phẩm là gì

Dị ứng thực phẩm là một phản ứng hệ thống miễn dịch xảy ra ngay sau khi ăn một loại thực phẩm nhất định. Ngay cả một lượng nhỏ thực phẩm gây dị ứng có thể kích hoạt các dấu hiệu và triệu chứng như vấn đề tiêu hóa, nổi mề đay hoặc đường thở bị sưng. Ở một số người, dị ứng thực phẩm có thể gây ra các triệu chứng nghiêm trọng hoặc thậm chí là phản ứng đe dọa tính mạng được gọi là sốc phản vệ.

Dị ứng thực phẩm ảnh hưởng đến khoảng 6 đến 8 phần trăm trẻ em dưới 3 tuổi và đến 3 phần trăm người lớn.

Thật dễ nhầm lẫn giữa dị ứng thực phẩm với phản ứng phổ biến hơn nhiều được gọi là không dung nạp thực phẩm. Mặc dù khó chịu, không dung nạp thực phẩm là một tình trạng ít nghiêm trọng hơn không liên quan đến hệ thống miễn dịch.

Biểu hiện của dị ứng thực phẩm

Đối với một số người, một phản ứng dị ứng với một loại thực phẩm cụ thể có thể không thoải mái nhưng không nghiêm trọng. Đối với những người khác, một phản ứng dị ứng thực phẩm có thể đáng sợ và thậm chí đe dọa đến tính mạng. Các triệu chứng dị ứng thực phẩm thường phát triển trong vòng vài phút đến hai giờ sau khi ăn thực phẩm gây dị ứng.

Các dấu hiệu và triệu chứng dị ứng thực phẩm phổ biến nhất bao gồm:

Ngứa hoặc ngứa trong miệng
Phát ban, ngứa hoặc chàm ngoài da
Sưng môi, mặt, lưỡi và cổ họng hoặc các bộ phận khác của cơ thể
Khò khè, nghẹt mũi hoặc khó thở
Đau bụng, tiêu chảy, buồn nôn hoặc nôn
Chóng mặt, chóng mặt hoặc ngất xỉu

Sốc phản vệ

Ở một số người, dị ứng thực phẩm có thể kích hoạt phản ứng dị ứng nghiêm trọng gọi là sốc phản vệ. Điều này có thể gây ra các dấu hiệu và triệu chứng đe dọa tính mạng, bao gồm:

Hạn chế và co thắt đường thở
Cổ họng bị sưng hoặc cảm giác bị nghẹn ở cổ họng khiến bạn khó thở
Sốc với huyết áp giảm nghiêm trọng
Mạch nhanh
Chóng mặt, say xẩm hoặc mất ý thức

Điều trị khẩn cấp là rất quan trọng đối với sốc phản vệ. Không được điều trị, sốc phản vệ có thể gây hôn mê hoặc thậm chí tử vong.

Khi nào đi khám bác sĩ?

Gặp bác sĩ hoặc bác sĩ dị ứng nếu bạn có triệu chứng dị ứng thực phẩm ngay sau khi ăn. Nếu có thể, hãy đi khám bác sĩ khi xảy ra phản ứng dị ứng. Điều này sẽ giúp bác sĩ chẩn đoán.

Tìm kiếm điều trị khẩn cấp nếu bạn phát triển bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng của sốc phản vệ, chẳng hạn như:

Hạn chế đường thở gây khó thở
Sốc với huyết áp giảm nghiêm trọng
Mạch nhanh
Chóng mặt hoặc say sẩm

Nguyên nhân

Khi bạn bị dị ứng thực phẩm, hệ thống miễn dịch của bạn xác định nhầm một loại thực phẩm cụ thể hoặc một chất trong thực phẩm là thứ gì đó có hại. Ở chế độ hô hấp, hệ thống miễn dịch của bạn kích hoạt các tế bào giải phóng một kháng thể được gọi là immunoglobulin E (IgE) để vô hiệu hóa thực phẩm hoặc chất thực phẩm gây dị ứng (chất gây dị ứng).

Lần tới khi bạn ăn một lượng nhỏ thực phẩm đó, kháng thể IgE sẽ cảm nhận được nó và báo hiệu cho hệ thống miễn dịch của bạn giải phóng một hóa chất gọi là histamine, cũng như các hóa chất khác, vào máu của bạn. Những hóa chất gây ra triệu chứng dị ứng.

Ở người lớn, phần lớn dị ứng thực phẩm được kích hoạt bởi một số protein trong:

Động vật có vỏ, như tôm, tôm hùm và cua
Đậu phộng
Các loại hạt cây, như quả óc chó và quả hồ đào
Cá

Ở trẻ em, dị ứng thực phẩm thường được kích hoạt bởi protein trong:

Đậu phộng
Hạt cây
Trứng
Sữa bò
Lúa mì
Đậu nành

Hội chứng dị ứng thực phẩm phấn hoa

Còn được gọi là hội chứng dị ứng miệng, hội chứng dị ứng thực phẩm phấn hoa ảnh hưởng đến nhiều người bị sốt cỏ khô. Trong tình trạng này, một số loại trái cây và rau quả tươi hoặc các loại hạt và gia vị có thể gây ra phản ứng dị ứng khiến miệng ngứa ran hoặc ngứa. Trong trường hợp nghiêm trọng, phản ứng dẫn đến sưng cổ họng hoặc thậm chí sốc phản vệ.

Protein trong một số loại trái cây, rau, quả hạch và gia vị gây ra phản ứng vì chúng tương tự như protein gây dị ứng được tìm thấy trong một số loại phấn hoa. Đây là một ví dụ về phản ứng chéo.

Khi bạn nấu các thực phẩm gây ra hội chứng dị ứng thực phẩm phấn hoa, các triệu chứng của bạn có thể ít nghiêm trọng hơn.

Bảng dưới đây cho thấy các loại trái cây, rau, hạt và gia vị cụ thể có thể gây ra hội chứng dị ứng thực phẩm phấn hoa ở những người bị dị ứng với các loại phấn hoa khác nhau.

Nếu bạn bị dị ứng với:	Phấn hoa bạch dương	Phấn hoa	Cỏ	Phấn hoa Mugwort
Bạn cũng có thể có phản ứng với:	Hạnh nhân Táo Mơ Cà rốt Cần tây Anh đào Hạt dẻ Đào Đậu phụng Lê Mận Khoai tây Đậu nành Một số loại thảo mộc và gia vị (hồi, caraway, rau mùi, thì là, rau mùi tây)	Chuối dưa chuột dưa (dưa đỏ, mật ong và dưa hấu) Zucchini	Dưa chuột Dưa (dưa đỏ, ngọt và dưa hấu) Cam đậu phộng Cà chua khoai tây trắng Zucchini	Táo tiêu Chuông Bông cải xanh Bắp cải Cà rốt Cần tây Súp lơ tỏi Củ hành tây Đào Một số loại thảo mộc và gia vị (hồi, hạt tiêu đen, hạt caraway, rau mùi, rau thì là, mù tạt, rau mùi tây)

Dị ứng thực phẩm do tập thể dục

Ăn một số loại thực phẩm có thể khiến một số người cảm thấy ngứa và lâng lâng ngay sau khi bắt đầu tập thể dục. Các trường hợp nghiêm trọng thậm chí có thể liên quan đến phát ban hoặc sốc phản vệ. Không ăn trong một vài giờ trước khi tập thể dục và tránh một số loại thực phẩm có thể giúp ngăn ngừa vấn đề này.

Không dung nạp thực phẩm và các phản ứng khác

Không dung nạp thực phẩm hoặc phản ứng với chất khác mà bạn ăn có thể gây ra các dấu hiệu và triệu chứng giống như dị ứng thực phẩm – chẳng hạn như buồn nôn, nôn, chuột rút và tiêu chảy.

Tùy thuộc vào loại không dung nạp thực phẩm bạn có, bạn có thể ăn một lượng nhỏ thực phẩm có vấn đề mà không có phản ứng. Ngược lại, nếu bạn bị dị ứng thực phẩm thực sự, thậm chí một lượng nhỏ thực phẩm có thể gây ra phản ứng dị ứng.

Một trong những khía cạnh khó khăn trong chẩn đoán không dung nạp thực phẩm là một số người nhạy cảm không phải với chính thực phẩm mà là một chất hoặc thành phần được sử dụng trong chế biến thực phẩm.

Các tình trạng phổ biến có thể gây ra các triệu chứng nhầm với dị ứng thực phẩm bao gồm:

Thiếu một enzyme cần thiết để tiêu hóa hoàn toàn một loại thực phẩm. Bạn có thể không có đủ số lượng một số enzyme cần thiết để tiêu hóa một số loại thực phẩm. Số lượng không đủ của enzyme lactase, ví dụ, làm giảm khả năng tiêu hóa đường sữa, đường chính trong các sản phẩm sữa. Không dung nạp Lactose có thể gây đầy hơi, chuột rút, tiêu chảy và khí thừa.
Ngộ độc thực phẩm. Đôi khi ngộ độc thực phẩm có thể bắt chước một phản ứng dị ứng. Vi khuẩn trong cá ngừ hư và các loại cá khác cũng có thể tạo ra độc tố gây ra các phản ứng có hại.
Nhạy cảm với phụ gia thực phẩm. Một số người có phản ứng tiêu hóa và các triệu chứng khác sau khi ăn một số phụ gia thực phẩm. Ví dụ, sulfites được sử dụng để bảo quản trái cây khô, đồ hộp và rượu vang có thể kích hoạt các cơn hen suyễn ở những người nhạy cảm.
Độc tính histamine. Một số loại cá, chẳng hạn như cá ngừ hoặc cá thu, không được làm lạnh đúng cách và có chứa lượng vi khuẩn cao cũng có thể chứa hàm lượng histamine cao gây ra các triệu chứng tương tự như dị ứng thực phẩm. Thay vì phản ứng dị ứng, điều này được gọi là ngộ độc histamine hoặc ngộ độc scombroid.
Bệnh celiac. Mặc dù bệnh celiac đôi khi được gọi là dị ứng gluten, nhưng nó không dẫn đến sốc phản vệ. Giống như dị ứng thực phẩm, nó liên quan đến phản ứng của hệ miễn dịch, nhưng đó là một phản ứng độc đáo phức tạp hơn dị ứng thực phẩm đơn giản.
Tình trạng tiêu hóa mạn tính này được kích hoạt bằng cách ăn gluten, một loại protein có trong bánh mì, mì ống, bánh quy và nhiều loại thực phẩm khác có chứa lúa mì, lúa mạch hoặc lúa mạch đen.
Nếu bạn bị bệnh celiac và ăn thực phẩm có chứa gluten, một phản ứng miễn dịch xảy ra gây tổn thương bề mặt ruột non của bạn, dẫn đến không thể hấp thụ một số chất dinh dưỡng.

Các yếu tố rủi ro

Các yếu tố nguy cơ dị ứng thực phẩm bao gồm:

Lịch sử gia đình. Bạn có nguy cơ bị dị ứng thực phẩm nếu hen suyễn, chàm, nổi mề đay hoặc dị ứng như sốt cỏ khô là phổ biến trong gia đình bạn.
Dị ứng khác. Nếu bạn đã dị ứng với một loại thực phẩm, bạn có thể tăng nguy cơ bị dị ứng với thực phẩm khác. Tương tự, nếu bạn có các loại phản ứng dị ứng khác, chẳng hạn như sốt cỏ khô hoặc bệnh chàm, nguy cơ dị ứng thực phẩm của bạn sẽ cao hơn.
Tuổi tác. Dị ứng thực phẩm phổ biến hơn ở trẻ em, đặc biệt là trẻ mới biết đi và trẻ sơ sinh. Khi bạn già đi, hệ thống tiêu hóa của bạn trưởng thành và cơ thể bạn ít có khả năng hấp thụ thức ăn hoặc các thành phần thực phẩm gây ra dị ứng.
May mắn thay, trẻ em thường vượt qua dị ứng với sữa, đậu nành, lúa mì và trứng. Dị ứng nghiêm trọng và dị ứng với các loại hạt và động vật có vỏ có nhiều khả năng là suốt đời.
Hen suyễn. Hen suyễn và dị ứng thực phẩm thường xảy ra cùng nhau. Khi chúng kết hợp, cả triệu chứng dị ứng thực phẩm và hen suyễn có nhiều khả năng nghiêm trọng.

Các yếu tố có thể làm tăng nguy cơ phát triển phản ứng phản vệ bao gồm:

Có tiền sử bệnh hen suyễn
Là một thiếu niên hoặc nhỏ hơn
Trì hoãn sử dụng epinephrine để điều trị các triệu chứng dị ứng thực phẩm của bạn
Không có phát ban hoặc các triệu chứng da khác

Biến chứng của dị ứng thực phẩm

Các biến chứng của dị ứng thực phẩm có thể bao gồm:

Sốc phản vệ. Đây là một phản ứng dị ứng đe dọa tính mạng.
Viêm da dị ứng (chàm). Dị ứng thực phẩm có thể gây ra phản ứng da, chẳng hạn như bệnh chàm.

Cách phòng ngừa

Cách tốt nhất để ngăn ngừa phản ứng dị ứng là biết và tránh các thực phẩm gây ra các dấu hiệu và triệu chứng. Đối với một số người, đây là một sự bất tiện đơn thuần, nhưng những người khác thấy nó là một khó khăn lớn hơn. Ngoài ra, một số thực phẩm – khi được sử dụng làm nguyên liệu trong một số món ăn – có thể được giấu kín. Điều này đặc biệt đúng trong các nhà hàng và trong các môi trường xã hội khác.

Nếu bạn biết bạn bị dị ứng thực phẩm, hãy làm theo các bước sau:

Biết những gì bạn đang ăn và uống. Hãy chắc chắn đọc nhãn thực phẩm cẩn thận.
Nếu bạn đã có phản ứng nghiêm trọng, hãy đeo vòng đeo tay cảnh báo y tế hoặc vòng cổ cho người khác biết rằng bạn bị dị ứng thực phẩm trong trường hợp bạn có phản ứng và bạn không thể giao tiếp.
Nói chuyện với bác sĩ của bạn về kê toa epinephrine khẩn cấp. Bạn có thể cần phải mang theo tự động tiêm epinephrine (Adrenaclick, EpiPen) nếu bạn có nguy cơ bị dị ứng nặng.
Cẩn thận ở nhà hàng. Hãy chắc chắn rằng người chủ hoặc đầu bếp của bạn biết rằng bạn hoàn toàn không thể ăn thực phẩm mà bạn bị dị ứng và bạn cần phải hoàn toàn chắc chắn rằng bữa ăn bạn đặt không chứa nó. Ngoài ra, đảm bảo thực phẩm không được chế biến trên bề mặt hoặc trong chảo có chứa bất kỳ thực phẩm nào bạn bị dị ứng.
Đừng miễn cưỡng làm cho nhu cầu của bạn được biết đến. Nhân viên nhà hàng thường rất vui lòng giúp đỡ khi họ hiểu rõ yêu cầu của bạn.
Lên kế hoạch cho bữa ăn và đồ ăn nhẹ trước khi rời khỏi nhà. Nếu cần thiết, hãy mang theo máy làm mát chứa các thực phẩm không gây dị ứng khi bạn đi du lịch hoặc đi sự kiện. Nếu bạn hoặc con bạn không thể có bánh hoặc món tráng miệng trong bữa tiệc, hãy mang theo một món đặc biệt đã được phê duyệt để không ai cảm thấy bị bỏ rơi khỏi lễ kỷ niệm.

Nếu con bạn bị dị ứng thực phẩm, hãy thực hiện các biện pháp phòng ngừa này để đảm bảo an toàn cho trẻ:

Thông báo cho những người quan trọng rằng con bạn bị dị ứng thực phẩm. Nói chuyện với các nhà cung cấp chăm sóc trẻ em, nhân viên nhà trường, phụ huynh của bạn bè của con bạn và những người lớn khác thường xuyên tương tác với con bạn. Nhấn mạnh rằng một phản ứng dị ứng có thể đe dọa tính mạng và đòi hỏi phải hành động ngay lập tức. Hãy chắc chắn rằng con bạn cũng biết yêu cầu giúp đỡ ngay nếu bé phản ứng với thức ăn.
Giải thích các triệu chứng dị ứng thực phẩm. Dạy cho người lớn dành thời gian với con bạn cách nhận biết các dấu hiệu và triệu chứng của phản ứng dị ứng.
Viết một kế hoạch hành động. Kế hoạch của bạn nên mô tả cách chăm sóc con bạn khi bé bị dị ứng với thực phẩm. Cung cấp một bản sao của kế hoạch cho y tá trường học của con bạn và những người khác chăm sóc và giám sát con bạn.
Cho trẻ đeo vòng tay cảnh báo y tế hoặc vòng cổ. Thông báo này liệt kê các triệu chứng dị ứng của con bạn và giải thích cách người khác có thể cung cấp sơ cứu trong trường hợp khẩn cấp.